26 kwietnia (wtorek) o godz. 18:00 w ramach cyklu historycznego [Pomerania incognita. Spotkania z pomorską przeszłością] odbędzie się wykład pt. “Wolin – wczesnośredniowieczna republika”, który wygłosi dr Wojciech Filipowiak z Pracowni Archeologicznej przy Ośrodku Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich.

Wstęp na spotkanie jest bezpłatny.

„Chcąc uchwycić „przestrzeń dziejów” Słowian […] swoje badania rozpocząłem od studiów nad statkami. Słowianie nadbałtyccy byli we wczesnym średniowieczu morskim ludem. Statki umożliwiały im nie tylko podbój i piractwo, ale także osadnictwo oraz poznanie nowych idei. Skoncentrowałem się na pozostałościach statków odkrytych w Wolinie, który był wówczas wielkim portem handlowym.
W podobnym duchu traktuję moje badania nad wczesnośredniowiecznym Wolinem, który jak w soczewce skupia wiele problemów pojawienia się pierwszych miast u Słowian.” dr Wojciech Filipowiak o swoich badaniach

Wolin to miejsce niezwykłe. Jedyna w Polsce stolica wyspy. Niewielkie miasteczko o gigantycznej historii. Ta zaczyna się w końcu VIII wieku wraz z założeniem pierwszej osady w pobliżu przeprawy przez cieśninę Dziwnę i trwa do dziś. We wczesnym średniowieczu miasto osiągnęło szczyt rozwoju, stając się jednym z najważniejszych ośrodków rzemieślniczo-handlowych nad Bałtykiem. Znalazło to odzwierciedlenie w wielu źródłach pisanych, a także legendach powstałych na bazie potęgi i sławy miasta. Wolin stał się w X wieku specyficznym zjawiskiem miejskim – ogromną, wieloczłonową, wieloetniczną aglomeracją, rządzoną jednak przez starszyznę plemienną, możnych, kapłanów i wiec. Odgrywał ważną rolę w dziejach wielu narodów północnej Europy. Doskonałe warunki naturalne sprawiły, że pod ziemią, pod dzisiejszym Wolinem, zachowały się pozostałości wielkiego miasta sprzed tysiąca lat. Już od blisko 200 lat trwają badania archeologiczne nad tym niezwykłym stanowiskiem, które jest wielkim, archeologicznym laboratorium badawczym. Podczas wykładu zostaną przedstawione dzieje miasta, wyniki badań archeologicznych, a także jego znaczenie i możliwości przyszłej ochrony.

Dr Wojciech Filipowiak

Ukończył zarówno kierunek archeologia jak i historia na Uniwersytecie Szczecińskim. Adiunkt w Ośrodku Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN, na co dzień pracuje w Pracowni Archeologicznej w Wolinie.

Od ponad 10 lat prowadzi badania w Wolinie, jednym z najważniejszych słowiańskich miast wczesnośredniowiecznych zachowanych na terenie ziem polskich, w którym, jak w soczewce, widać rozwój słowiańskiego osadnictwa i ścisłe kontakty ze Skandynawami. Interesują go związki Słowian z morzem, choć poza analizą budowy ich łodzi, próbuje odpowiedzieć dokąd się na nich wyprawiali, badając tym samym krańce słowiańskiego świata. Wielu z nich trafiało do krajów arabskich jako niewolnicy, dlatego od 2018 r. dr Filipowiak bierze udział w badaniach Madinat Ilbira (poprzednika Granady, Hiszpania – badania pod kierownictwem prof. dr hab. Mariana Rębkowskiego), gdzie m.in. szuka pozostałości po słowiańskich niewolnikach, a w Maroku prowadził rozpoznawczą ekspedycję w celu odnalezienia Qarjat as-Saqaliba – twierdzy założonej przez zbuntowanych słowiańskich członków gwardii przybocznej sułtana emiratu Nekor. Ostatnie kilka miesięcy prowadził badania archeologiczne na Wzgórzu Wisielców w Wolinie. Jest autorem publikacji (w tym w zagranicznych), organizatorem wystaw, uczestnikiem konferencji i konsultantem w filmach historycznych o wikingach (dla Viasat History). Finalista Nagrody Naukowej czasopisma Polityka.

Partnerami cyklu są:
Fundacja Ścieżkami Pomorza
Instytut Historyczny Uniwersytetu Szczecińskiego
Instytut Archeologii i Etnologii PAN
IAE PAN Ośrodek Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich w Szczecinie