25 września (sobota) zapraszamy na ostatni i najobszerniejszy blok festiwalowy poświęcony rzeczom codziennym, prywatnym i rodzinnym. Wszystkie spotkania odbędą się w formule hybrydowej: stacjonarnie w filii nr 7 (Pl. Matki Teresy z Kalkuty 8) oraz w formie live’a na Facebooku biblioteki.

O godz. 12.00 zapraszamy na panel o przedmiotach codziennych, w którym udział wezmą Agata Pankiewicz i Marcin Przybyłko. Prowadzenie: Wojciech Ciesielski. Panelowi towarzyszyć będzie wystawa smart obiektów opisanych w książce “Smart obiekt. Mimowolne perwersje rzeczy”. Na spotkanie stacjonarne obowiązują bezpłatne wejściówki: https://app.evenea.pl/event/spotkanie-pankiewicz-przybylko/.

O godz. 14.00 zapraszamy na panel o rzeczach w powojennej Polsce, w którym udział wezmą Agata Zborowska i Marcin Wicha. Panel poprowadzi Aneta Makowska. Na spotkanie stacjonarne obowiązują bezpłatne wejściówki: https://app.evenea.pl/event/spotkanie-zborowska-wicha/.

O godz. 16.00 zapraszamy na spotkanie wokół książki “Dno oka. Eseje o fotografii” z Wojciechem Nowickim. Prowadzenie: Weronika Fibich-Foremska.
Na spotkanie stacjonarne obowiązują bezpłatne wejściówki: https://app.evenea.pl/event/spotkanie-nowicki/

O godz. 18.00 zapraszamy na spotkanie autorskie poświęcone antropologii codzienności, w którym wezmą udział Olga Drenda i Roch Sulima. Prowadzenie: Kalina Kukiełko-Rogozińska. Na spotkanie stacjonarne obowiązują bezpłatne wejściówki: https://app.evenea.pl/event/spotkanie-drenda-sulima/

Nasi goście

Olga Drenda – ur. 1984, autorka książek, eseistka, dziennikarka, tłumaczka, antropolożka wizualna, mieszka w Mikołowie. Absolwentka Etnologii i Antropologii Kultury UJ. Autorka książek: „Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji”; „Wyroby. Pomysłowość wokół nas” (nominacja do Paszportów POLITYKI i Nagroda Literacka Gdynia w kategorii esej); zbioru rozmów „Czyje jest nasze życie” (wspólnie z Bartłomiejem Dobroczyńskim); „Książka o miłości” (wspólnie z Małgorzatą Halber), a także tekstów do antologii „Delfin w malinach”, „Prognoza niepogody” i „Hourras et désarrois. Scènes d’une guerre culturelle en Pologne”. Autorka esejów towarzyszących wystawie Marzenia wiosenne (Galeria Biała, Lublin) i fotografiom Łukasza Rusznicy z cyklu Subterranean River. Prowadziła podcast o folklorystyce Ducholożka na tropie. Publikowała m.in. w „Polityce”, „The Guardian”, „Dwutygodniku”, „Tygodniku Powszechnym”, „Gazecie Magnetofonowej” (kwartalnik poświęcony wyłącznie polskiej muzyce).

Od 2013 roku prowadzi stronę Facebook.com/duchologia, poświęconą widmom epoki transformacji, na której publikuje archiwalne wydawnictwa, reklamy, bibeloty i inne produkty kultury popularnej. Inspiracją dla „Duchologii” były badania terenowe prowadzone przez Drendę około 2004 roku. Tematem jej seminarium była antropologia pamięci, a zadanie dotyczyło pamięci dzieciństwa wśród osób urodzonych w pierwszej połowie lat 80. XX wieku. Badaczkę interesował sposób, w jaki dziecko przyjmuje bodźce ze świata, co zapamiętuje, jak porządkuje otrzymywane informacje. Był to milowy krok w kierunku tak zwanej antropologii codzienności, po raz pierwszy dogłębnie opisanej w Polsce w roku 2000 przez antropologa prof. Rocha Sulimę w książce „Antropologia codzienności”.

Wojciech Nowicki – ur. 1968, pisarz, eseista, fotograf, dziennikarz, tłumacz, krytyk kulinarny i kurator wystaw fotograficznych w Polsce i za granicą. Mieszka w Krakowie, stara się podróżować. Przez ponad piętnaście lat pisał w Wyborczej recenzje kulinarne z krakowskich restauracji. Jego książka „Dno oka. Eseje o fotografii” (2010) znalazła się w finale Nagrody Literackiej Nike 2011, a w 2012 otrzymała nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek. Wydana w 2013 r. książka Salki (2013) otrzymała Nagrodę Literacką Gdynia w kategorii esej. Opublikował także m.in. zbiór esejów o fotografii „Odbicie” (2015) oraz „Tuż obok – esej o fotograficznym kłamstwie”. Jego ostatnia publikacja „Cieśniny” (2019) była nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia 2020 w kategorii proza i otrzymała Nagrodę im. Juliana Tuwima w 2020 r.

Jest autorem albumów fotograficznych, m.in. monografii „Jerzy Lewczyński. Pamięć obrazu” (2012) i „Zofia Rydet. Zapis socjologiczny” (2017). Przedmiotem zainteresowania OKOlic Literatury będzie ideowa zawartość „Dna oka” Nowickiego. Po przeczytaniu tej książki inny znakomity pisarz, Marek Bieńczyk, miał powiedzieć: „(…)poczułem się Gargantuą, przeczytałem jedno „Dno oka”, a połknąłem dwanaście, a może i tysiąc sto dwadzieścia jeden innych książek”. Nowicki pisze o konkretnych fotografiach. Jednoznacznie przekonuje czytelnika, że rozumie, jak dane zdjęcie działa i z czego jest zrobione. Dopiero na tym fundamencie buduje swój intelektualny wywód. Jedna z najlepszych polskich książek o fotografii zrodziła się z delikatnego napięcia między rozległą erudycją a nagle wyrażoną zmysłowością.

Agata Pankiewicz – architektka wnętrz, fotografka, nauczycielka akademicka, prof. nadzwyczajna Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, kierowniczka Katedry Filmu Animowanego, Fotografii i Mediów Cyfrowych na Wydziale Grafiki ASP w Krakowie. Jest kontynuatorką procesu anektowania banalnej rzeczywistości przez sztukę. Rezygnując ze strategii estetyzujących i narracyjnych, umieszcza swoje prace nie tylko w polu rozważań artystycznych, lecz także kulturowych i społecznych. Jest współautorką (z Marcinem Przybyłką) esejów fotograficznych i współredaktorką książek: „underconstructed.pl” (2008), „Clops galicyjski / Galicja. Opowiadać dalej?” (2011), „Hawaikum. W poszukiwaniu istoty piękna” (2015), „Smart Obiekt. Mimowolne perwersje rzeczy” (2017), „Nieswojość” (2019).

Książki te są interdyscyplinarnymi projektami fotograficzno-literackimi, w których obrazom towarzyszą teksty filozofów, pisarzy, historyków sztuki, kulturoznawców, antropologów, etnologów, lekarzy, archeologów i dziennikarzy. Agata Pankiewicz fotografowanym przez siebie obiektom przygląda się z antropologicznym zaciekawieniem, ale też z humorem oraz ogromną czułością. Na jej fotografiach prawie w ogóle nie ma ludzi, a jeśli się pojawiają, to nie na nich skupia się uwaga autorki.

Gdy pracuje wraz z drugim fotograficznym eseistą, Marcinem Przybyłką, staje się jasne, że oboje nie zamierzają pokazywać poszczególnych historii, raczej podstawiają odbiorcy swoiste zwierciadło, w którym zobaczy on własne odbicie, własną mentalność zakodowaną w przedmiotach codziennych.

Marcin Przybyłko – lekarz medycyny, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, fotograf, grafik. Współtwórca Pracowni Projektowania Graficznego Teren Prywatny. Współautor (z Agatą Pankiewicz) kilku książek: „Hawaikum. W poszukiwaniu istoty piękna” (2015). Autorzy fotografii oraz twórcy tekstów składających się na publikację nie szukali egzotyki daleko, dostrzegli ją tuż obok. Wspólnie stworzyli książkę o polskim bezkształcie, o szaleństwie kiczu będącego wyrazem tęsknoty za pięknem. Kolejna wspólna publikacja (z Agatą Pankiewicz) „Nieswojość” (2019) to książka, która słowem i obrazem eksploruje temat Dolnego Śląska. Celem tego interdyscyplinarnego projektu fotograficzno-literackiego było przeprowadzenie pogłębionej refleksji nad krajobrazem mentalnym Polaków na tle burzliwej historii Dolnego Śląska.

Książka „Smart Obiekt. Mimowolne perwersje rzeczy” (2017) to fotoesej autorstwa Agaty Pankiewicz i Marcina Przybyłki, opatrzony szeregiem tekstów, które powstały na potrzeby publikacji. Marcin Wicha w recenzji tej książki pisał: „Jest to rzecz o sztuce łatania. O rzemiośle sztukowania. O kleceniu z tego, co jest pod ręką. (…) Zapewne można to uznać za opowieść o Polsce, o modernizacji, peryferyjności (…), jest to po prostu książka o ludziach i dziwnych przedmiotach”.

Roch Sulima – ur. 1942 r. w Lipie Miklas, prof. zwyczajny, antropolog i historyk kultury, emerytowany wykładowca Uniwersytetu SWPS, a wcześniej Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie kierował Zakładem Kultury Współczesnej. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, tam również uzyskał tytuł profesorski.

Opublikował m.in.: „Folklor i literatura. Szkice o kulturze i literaturze współczesnej” (1976, 1985); „Dokument i literatura” (1980); „Literatura a dialog kultur” (1982); „Tadeusz Nowak. Zarys twórczości” (1986); „Słowo i etos. Szkice o kulturze” (1992); „Antropologia codzienności” (2000); „Głosy tradycji” (2001). Współautor publikacji „Kolędy polskie” (1991) oraz „Antropologia słowa” (2003). Interesuje się przemianami polskiego obyczaju i antropologią codzienności. Zajmuje się także wpływem nowych mediów na przeobrażenia wzorców kultury potocznej i popularnej. Uprawia krytykę literacką i artystyczną oraz publicystykę kulturalną.

Jego książka „Antropologia codzienności” (2000), stała się inspiracją dla pokolenia młodszych badaczy, na przykład dla Olgi Drendy. Tom Sulimy stanowi podsumowanie badań, jakie autor prowadził nad różnymi aspektami kultury polskiej. Poddawanymi analizie tekstami kultury są: napisy na murach, zabudowa ogródków działkowych, samochody marki syrena, obyczajowość bazarowa – widziane w realiach transformacji ustrojowej. Są to, opowiedziane w języku interpretacji antropologicznej mikrohistorie, odsłaniające sens spontanicznych ekspresji potocznych. Mikrohistorie diagnozują ukryte znaczenia rytuałów życia codziennego w momencie zmiany społecznej. Książka zawiera m.in. tak szokująco nazwane ustępy, jak „Między rajem a śmietnikiem”, czy „Semantyka libacji alkoholowej”.

Marcin Wicha – ur. 1972 w Warszawie, grafik, eseista i autor książek dla dzieci. Projektuje okładki, plakaty i znaki graficzne. Jego teksty ukazywały się między innymi w „Autoportrecie”, „Literaturze na Świecie” i „Tygodniku Powszechnym”. Przez kilka lat publikował cotygodniowe, rysunkowe komentarze w „Tygodniku Powszechnym”. Współpracuje z „Gazetą Wyborczą” i „Charakterami”. Laureat Paszportu POLITYKI za rok 2017 w kategorii Literatura, nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2018 w kategorii esej za książkę „Rzeczy, których nie wyrzuciłem”. Za tę samą książkę w 2018 uzyskał Nagrodę Literacką „Nike” i Nagrodę Literacką im. Witolda Gombrowicza.

„Rzeczy, których nie wyrzuciłem” to osobisty esej o pamięci, stracie, życiu i odchodzeniu. Autor w subtelny sposób opisał coś, czego nie da się łatwo wyrazić słowami i co w słowach zwykle się nie mieści. Efektem jest przejmująca opowieść o przeszłości, do której napisania natchnęły autora rzeczy znalezione w mieszkaniu jego zmarłej matki.

Agata Zborowska – kulturoznawczyni, historyczka kultury, w 2018 roku obroniła z wyróżnieniem doktorat w Instytucie Kultury Polskiej UW. Stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej 2021/22 a w roku 2019 Post-doc fellow na University of Chicago. Laureatka indywidualnych grantów naukowych PRELUDIUM (2015–2019) i ETIUDA (2017–2018) Narodowego Centrum Nauki. Publikowała m.in. w „Kontekstach”, „Kulturze Współczesnej”, „Kulturze Popularnej”, „Kwartalniku Filmowym”, „Czasie Kultury”, „Fashion Theory”, „Critical Studies in Fashion and Beauty”.

W roku 2019 opublikowała książkę „Życie rzeczy w powojennej Polsce” (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego). Obecnie pracuje nad projektem dotyczącym przemian własnościowych w perspektywie przemian wartości. Interesuje się teorią rzeczy. Pisze także teksty popularnonaukowe o rzeczach z epoki PRL-u, czasach, gdy domy modowe prezentowały kilka kolekcji rocznie. Dziś uwikłaliśmy się w szaleńczą pogoń za nowością, jednak coraz częściej, chcąc wycofać się z tego wyścigu, nosimy rzeczy vintage, tęsknimy za tym, co minione.

Wydarzenie jest częścią festiwalu literatury non-fiction OKOlice Literatury: Rzeczy i Ludzie.

Patroni medialni:
wSzczecinie.pl
Szczecinczyta.pl

Partner:
Wydawnictwo Czarne